1)   .”Kurt gibi acıkmak, kurt gibi kocamak, it itin ayağına basmaz, kurt puslu havayı sever, itle dalaşmaktansa dağı dolaşmak daha iyidir.” deyim ve atasözlerinde hayvanlara yer verilmesi ahlaki değerlerin insana ait özellikler çevresinde hayvanlarla sembolleştirilmesinden kaynaklanmaktadır.

 

 

Türk edebiyatında bu tarzda birçok eser verilmiştir. Konuları Mantıku’t-Tayr ile aynı olmakla birlikte, farklı hikâyeler kullanarak   Feridüddîn Attar’ın Mantıku’t-Tayr’ının tercümesi olan Gülşenî’nin Gülşenname’si, Ali Şir Nevaî’nin Lisanu’t-tayr’ı,  Mehmed Arif’in Ravzatu’tevhid’i,  Zaifî’nin Gülşen-i Simurg’u,  Fedaî Dedenin Mantıkı’l-Esrarı,  Şemseddin  Sivasî’nin Deh-Murg’u bu tarz eserlerdir. Günay Kut Deh-Murg’un konusunun farklı olduğunu söylemektedir. Diğer eserler genelde tasavvufun çetin, meşakkatli yolculuğu, kuşların konuşturulması           ve sembolize edilmesi şeklinde anlatılmıştır. Türk Edebiyatında Fabl türüne örnek olabilecek birçok hikâye yazmasına rağmen, Güvahî’den pek bahsedilmemektedir. Güvahî’nin pendnâmesinde: Kurbağa-akrep, tilki ile aslan, ağustos böceği ile karınca, iki kaz ile bir kurbağa, keçi ile koyun, aslan ile oduncu hikâyeleri bulunmaktadır. Bunlar aruzun Mefâîlün, Mefâîlün,feulün kalıbında yazılmıştır. Hengirmen Ezop’a ait Ağustosböceği ile karınca hikâyesinin kaynağının Tevrat’a kadar uzandığını belirtmektedir. 
Edebiyatımızda Fabl Örnekleri

 Mevlâna’nın Mesnevî’sinde fabl türüne örnek olabilecek hikâyeler mevcuttur. 15. Yüzyılda Şeyhî’nin Harname’si karşımıza çıkmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı Harnâme’yi Zavallı Eşeğin Hikâyesi adı altında yayınlamıştır.                    Şinasî 1862 yılında Tercüme-i Manzume adlı kitabında Batılı şairlerin şiirlerine yer vermiştir.  Bunlar arasında La Fontaine’de vardır. Ahmed Mithat Efendi,  çocukların terbiyesi ve yetiştirilmesi hususunda Fransızcadan birçok kitap çevirmiştir. Orhan Okay, Ahmet Mithat için, kanaatimce çocuk mevzuuna bu kadar geniş olarak temas eden ilk muharririmizdir, der.  

                               

Ahmet Mithat, Kıssadan Hisse adlı eserini ahlakî gaye güderek yazmıştır.  Bu eserde yazar,  Ezop’tan,  La Fontaine’den yapmış olduğu çevirilere ve kendi yazmış olduğu fabllere yer vermiştir.  Kelile ve Dimne’yi İbnü’l Mukaffa’nın Arapça çevirisinden Türkçeye aktararak yayınlayan Ömer Rıza Doğrul,  Kelile ve Dimne’yi “Hümâyunnâme” adı altında tercüme eden Ali Çelebî’nin dilinin çok ağır olduğunu, Ahmet Mithat Efendinin İkinci Sultan Abduhamit’in telkiniyle bu eseri “Hulasâ-i Hümayunname” adı altında yeniden tercüme ettiğini, bazı yerlerine şerhlerde bulunduğu, bu eserin 1304 yılında Matbaa-i Amirede basıldığını; fakat ne hikmetse Abduhamit’in bastırdığı bu eseri sarayın bir odasına doldurarak neşir sahasına çıkarmadığını belirtmiştir.  Recaîzade Mahmut Ekrem, La Fontaine’den  Horoz ile Tilki, Kurbağa ile Öküz, Karga ile Tilki, Meşe ile Saz, Ağustos Böceği ile Karınca gibi bir çok çeviriler yaparak bu alanda Türk Edebiyatına katkıda bulunuştur.

 Çocuk edebiyatı hususundaki düşüncelerini Bediî Terbiye adlı eserinde dile getiren İbrahim Aleaddin Gövsa, Çocuk edebiyatının çok önemli bir konu olduğundan ama çocuk edebiyatı düşüncesinin edebiyatımıza yerleşmediğinden bahsetmiştir.  (Gövsa,  1922)  Aleaddin  Gövsa  üzerinde araştırma yapan Zeki Gürel, Darü’l-muallim müdürü Satı Beyin, çocuk şiirlerine ve çocuk şarkılarına muhtacız, diye yakınmasının ardından İbrahim Aleaddin  Gövsa’nın çocuk şiiri kitabını yayınladığını belirtir. Gürel (1995) Bu şiir kitabında Tilkinin Vaadi, Horoz ile İnci gibi fabl türünde şiirler de mevcuttur. Ali Ulvi Elöve Çocuklarımıza Neşideler, adlı şiir kitabında La Fontaine,  Victor Hugo,  Lamartine’den yaptığı çevirilerin yanında,  yine bunlardan esinlenerek yazdığı fabl türü şiirlere de yer vermiştir. Nabizade Nazım’ın Bir Sansar ile Horoz ve Tavuk adlı eseri vardır. Nurullah Ataç, Orhan Veli Kanık, Ömer Rıza Doğrul, Kemal Demiray, M. Fuat Köprülü, Vasfi Mahir Kocatürk, Siracettin Hasırcıklıoğlu,  Sebahattin Eyüboğlu fabl türü ile ilgilenmiş çeviri yapmış, araştırmalarda bulunmuşlardır.

Tarık Dursun K.’nın fabl üzerine birçok eseri mevcuttur. La Fontaine, Ezop ve Krilov’dan çeviriler yaparak yayınlayan yazar, hayvanlarla ilgili birçok hikâye de yazmıştır.

 

 

Fabl Özellikleri