Atebetü'l Hakayık:

İslami dönem Türk edebiyatında, yine Karahanlılar sahasında yetişmiş ikinci önemli yazar Edip Ahmed'dir. Edip Ahmed'dir. Yüknek şehrinde doğduğundan Edip Ahmed İbn Yükneki diye de anılmaktadır.

Atebetü'l Hakayık, hakikatlerin eşiği manasına gelmektedir. Eser, Dâd Sipehsâlâr Mehmed Beğ adlı bir Türk beyine sunulmuştur. Bütünü gazel şeklinde söylenmiş, 40 beyit ve 101 dörtlük olmak üzere 484 mısra tutarındaki eser, Türk dili, tarihi, edebiyatı araştırmalarında büyük öneme sahiptir. Eserde konu tamamiyle dini ve ahlakidir. Edip Ahmed, öğretici bir vaaz ve nasihat kitabı yazmak istemiş, eserini İslam ahlakçısı hüviyetinde yazmıştır.

Eserde, dindarlığın fâziletlerinden, ilmin mutluluğa götüren yol oluşundan, cömertliğin bütün ayıpları, kirleri yıkayan, hatta şeref, şan ve güzellik artırıcı bir tabiat olduğundan, tevazuun iyiliğinden, kibrin ve ihtirasın kötülüğünden bahsedilmiştir. Bu gibi örnekler daha da artırılabilir.

"Yok erdim yarattın yana yok kılıb
İkinç bar kılur-sen mukir men muna"

Yok idim yarattın, yine yok kılıp
Yine var edeceksin, bunu ikrar ederim

"İlahi öküş hamd ayur men sana
Senin rahmetin din umar men ona"

Allah'ım! Sana çok hamd ederim
Senin rahmetinden hayır umarım

"Senin barlıkınta tanıklık birür
Cemad canvar uçgan yürürgen nene"

Senin varlığına tanıklık verir
Cansız canlı uçan ve koşan her şey

"Senin birikinke delil arkagan
Bulur bir nen içre deliller mine"

Senin birliğine delil arayan
Bir tek şey içinde binlerce delil bulur

"Bu kudret idisi uluğ bir Bayat
Ölüglerini tirgüzmek asan ana"

O kudret sahibi ulu bir Tanrıdır
Ölüleri diriltmek O'nun için kolaydır