ADI ve SOYADI:
NUMARASI:
2005-2006 EĞİTİM ÖĞRETİM I. YARI YILI
HINIS ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ 9-A SINIFI TÜRK EDEBİYATI DERSİ II. YAZILI YOKLAMASI SORULARI
Yunus bunda gelen gülmez
Hiç kimsene murad almaz
Bu fena kimseye kalmaz
Yürü ey bivefa dünya
Yunus Emre
1) Yukarıdaki dörtlüğü zihniyet yönünden inceleyiniz.
2) Bir şiirde ahengi sağlayan unsurlardan beş tanesini maddeler halinde yazınız.
Hani o, bırakıp giderken seni,
Bu öksüz tavrını takmayacaktın
Alnına koyarken veda buseni,
Yüzüme bu türlü bakmayacaktın.
3) Yukarıdaki dörtlüğün rediflerini ve çeşitleriyle kafiyelerini bulunuz.
Dökün yaprağınızı dallarım dökün
Akın yaşlı yaşlı sularım akın
4) Yukarıdaki beyitte ahengi sağlayan unsurlar nelerdir? Yazınız.
Çukurova bayramlığın giyerken
Çıplaklığın üzerinden soyarken
Şubat ayı kış yelini kovarken
Cennet demek sana yakışır dağlar
Karacaoğlan
5) Yukarıdaki dörtlükte en çok kullanılan edebi sanat nedir? Yazınız.
6) ‘’Garip’’ şiir geleneğinin özelliklerini yazınız.
Evvel bahar yaz ayları doğunca
Akar boz bulanık neden dereler
Sende bencileyin yardan mı oldun
Göz göz oldu sinemdeki yaralar
Ağlama sevdiğim gene gelirim
Güzeller içinde seni bulurum
İflah olmaz bu derd ile ölürüm
Güzeller serdarı giysin karalar
Karacaoğlan der ki hazeller ile
Döküldü yaprağım gazeller ile
Bir davamız kaldı güzeller ile
Ancak Mevlam davamızı aralar
Karacaoğlan
7) Yukarıdaki şiiri yapı yönünden inceleyiniz.
KIR UYKUSU
Ne hoştur yazın kırlarda uyumak!
Buluttan ufukta beyaz bir yumak,
Ağaçlar bir derin hülyaya varmış,
Saçında yepyeni teller ağarmış.
Baş yorgun, yaslanır yeşil otlara.
Göz dalgın, uzanır ta bulutlara,
Öğleyin bir uyku bir aralıktır,
Saf hava bir kanat gibi ılıktır.
O zaman gönülde ne varsa diner,
Yüzlere tülümsü bir buğu iner.
Erirken sıcakta yaz kokuları,
Ne hoştur ne hoştur kır uykuları!
Ahmet Kutsi Tecer
Yukarıdaki şiiri yorum yönünden inceleyiniz.
Sakın bir söz söyleme… Yüzüme bakma sakın!
Sesini duyan olur, sana göz koyan olur.
Düşmanımdır seni kim bulursa cana yakın,
Anan bile okşarsa benim bağrım kan olur…
Faruk Nafiz Çamlıbel
9) Yukarıdaki dörtlüğün temasını bulunuz.
NOT BAREMİ: 8. Soru 20 puan, diğer sorular 10’ar puandır.
BAŞARILAR
Mehmet BİRCAN
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
2005-2006 EĞİTİM ÖĞRETİM I. YARI YILI
HINIS ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ 9-A SINIFI TÜRK EDEBİYATI DERSİ II. YAZILI YOKLAMASI
CEVAP ANAHTARI
1) bunda: Bu dünyada; fena:Fanilik, geçicilik; ölümsüzlük; kimsene: Kimse; bivefa: Vefasız
Yunus Emre 13. yy.da Anadolu’da yaşamış mutasavvıf bir şairimizdir. Tasavvuf düşüncesinde dünya geçici bir yer olarak görülmektedir. Çünkü, asıl olan ölümden sonra sürdürülecek hayattır. Gerçek mutluluğa ancak orada ulaşılabilir. Bu dünya geçicidir, yalnızca ahirete hazırlık yeridir. Bu anlayış tasavvuf düşüncesinin esasıdır. Türkler o dönemde bu anlayışı benimsemişlerdir.
Yunus Emre’nin bu şiirindeki: ‘Bunda gelen gülmez’’,’’Hiç kimsene muradına ermez’’,’’Bu fena kimseye kalmaz’’,’’ey bivefa dünya’’ söz grupları yukarıda sözü edilen zihniyeti çeşitli yönleriyle dile getirmektedir. Sözü edilen dönemin sanat eserlerinde, yukarıda belirtilen zihniyet çeşitli yönleriyle ele alınmış, insanın bu dünyada geçici işlerle uğraşmaması, kendini olgunlaştırması üzerinde durulmuştur.
2) Şiirde ahengi sağlayan unsurlar şunlardır:
• Redif ve kafiyeler
• Aliterasyon
• Kelime, dize ve söz grubu tekrarı
• Cinas
• Ölçü
• Söyleyiş
• Ses akışı ve duygu değeri
3) ’’Seni-buseni’’ kelimelerindeki ‘’sen’’ sesleri zengin uyak, ‘i’ sesleri rediftir. Yine ‘’takmayacaktın-bakmayacaktın’’ kelimelerindeki ‘’ak’’ sesleri yarım uyak, ‘’mayacaktın’’ sesleri rediftir.
4) ‘’k’’ sesleriyle yapılan aliterasyon, ‘’-ın’’ eklerindeki redifler ile ‘’-k’’ seslerindeki yarım uyak ile ahenk sağlanmıştır.
5) Dörtlükte en çok kullanılan edebi sanat ‘’teşhis’’tir(kişileştirme).
6) ‘’Garip’’ şiir geleneğinin özellikleri şunlardır:
Söz sanatlarına, imgeye pek yer verilmemiştir.
Doğal dilin imkânlarından daha çok yararlanılmıştır.
Ölçü kullanılmamıştır.
Konuşma dilinin doğal söyleyişi kullanılmıştır.
7) Şiirin yapı bakımından incelemesi şöyledir:
• Şiir üç dörtlükten yani 12 dizeden meydana gelmiştir.
• Şiirin teması ayrılık acısıdır.
• Şiir 4+4+3=11 ve 6+5=11 duraklı hece ölçüsüyle yazılmıştır.
• Şiirin kafiye örgüsü abcb, dddb, eeeb şeklindedir. Şiirde yarım, tam ve zengin kafiye ile birlikte redifler kullanılmıştır.
• Şiirin türü ‘’koşma’’dır.
Ahmet Kutsi Tecer, sanat eserinde ‘bizi’ arayan ve bizim için edebi metin anlayışından hareket eden biridir. Millidir ve halkçıdır. Cumhuriyet döneminin ilk yıllarına özgü halka ve halkın yaşadığı yerlere ve doğal olana içtenlikle yaklaşma arzusunu beraberinde Anadolu’ya, biraz da kültürü ve arzularıyla, kırı özlemeyi moda haline getirdiğini belirtmek gerekir.
Yukarıdaki şiirde, şehirde yaşayan veya kapalı yerlerde bunalmış bir insanın kırlarda yaşama arzusu dile getirilmiştir. Şiirde anlatılan ‘kır’ da böcek, sinek, çamur, yağmur, rüzgar gibi öğelerden arındırılmış cennet gibi bir yerdir. Sığınılması gereken güzel bir barınaktır.
Şiirdeki bütün dizeler ‘’Yazın kırlarda her şey güzeldir, bu güzellikler arasında yaşamak insana zevk ve huzur verir.’’ Anlamı etrafında birleşmiştir. Bu kır Anadolu’dur. Doğal hayatı temsil eder. Şiirde kullanılan dil oldukça sade ve anlaşılır bir dildir.
Şiirin ilk bölümünde ‘’doğa’’, ikinci biriminde ‘’doğanın güzellikleri içinde insan’’, üçüncü biriminde ‘’bu güzelliklerin insanda uyandırdıkları’’ şiire özgü bir söyleyişle dile getirilmiştir.
9) Dörtlüğün teması ‘’kıskançlık’’tır.
gösteriniz.
Aşağıdaki boşluğu uygun şekilde doldurunuz.
ops: 
[i]
